Yn ôl ffigurau RhAG, mae 28% o rhieni yn Abertawe am ddanfon eu plant i ysgolion cyfrwng Cymraeg ac mae'r ffigwr yn neidio i 38% pe bai'r ysgol o fewn cyrraedd cymharol hawdd. Mewn ardaloedd yn y Gorllewin lle mae darpariaeth fwy helaeth o addysg Gymraeg dyw’r broblem ddim yn codi i’r un graddau ond yn Llanelli drefol lle roedd y galw am leoedd mewn un ysgol gynradd (fy alma mater i) dros ddwywaith yr hyn a ddarparwyd, mae diffyg cynllunio ar gyfer addysg Gymraeg lleol yn effeithio ar ddegau o deuluoedd bob blwyddyn gyda brodyr a chwiorydd yn cael eu gwahanu ac eraill yn colli’r cyfle am addysg Cyfrwng Cymraeg yn gyfan gwbl.
I ddychwelyd i Abertawe, mae'r galw am addysg Gymraeg yno ar ei uchaf yn Nhreforys (39%). Does dim darpariaeth cyfrwng Cymraeg yno o gwbl ac yn ôl y ffigurau diweddaraf, mae 106 o blant Treforys mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg o fewn wardiau eraill y ddinas. Mae yna gynlluniau i sefydlu ysgol Gymraeg - ond un fydd yn derbyn 15 plentyn y flwyddyn yn unig gan gynyddu i hyd at 190. Er mawr ei hangen, hanner ysgol yw hon ac mi fydd yn diwallu'r angen yn lleol. http://www.rhag.net/storic.php?id=51
O ystyried y gwahaniaeth rhwng y galw a’r darpariaeth, yr un bydd yr hanesion yn Wrecsam a Chasnewydd lle mae’r awdurdodau lleol wedi dechrau asesu’r galw.
Yn ystod dadl deledu ddiwethaf ymgyrch etholiad Cynulliad 2007, trafodwyd sut i ddiwallu'r galw am Addysg Cyfrwng Cymraeg. Ymrwymodd Plaid Cymru i ddatblygu strategaeth genedlaethol ac roedd Llafur yn ystyried mai mater ar gyfer awdurdodau lleol yn bennaf oedd darparu lleoedd o fewn addysg cyfrwng Cymraeg... Bydd y safbwynt olaf yn codi gwen ymhlith rhieni Ysgol Treganna yng Ngorllewin Caerdydd sydd wedi colli'r cyfle am ysgol newydd diolch i ymyrraeth Carwyn Jones (http://oclmenai.blogspot.com/2010/05/helynt-treganna-mater-plwyfol.html).
Mae'r Blaid wedi sicrhau bod Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg wedi ei pharatoi.
Da o beth yw hynny. Mae'r strategaeth yn galw ar awdurdodau lleol i asesu'r galw am addysg cyfrwng Cymraeg ac ymateb yn gadarnhaol i'r galw. Mae hefyd yn galw ar awdurdodau lleol i sicrhau bod darpariaeth 14+ ar gael a dewis o bynciau galwedigaethol ar gael drwy'r Gymraeg.
Digon teg. Siom fodd bynnag yw'r ffaith nad oes amlinelliad o'r broses o gynyddu darpariaeth addysg Gymraeg ar unrhyw lefel. Does dim galw chwaith ar awdurdodau lleol i ddefnyddio'r mecanwaith safonol sydd wedi ei ddatblygu gan Fwrdd yr Iaith er mwyn asesu galw. Mae'r targedau ar gyfer plant sy’n cael eu profi trwy gyfrwng y Gymraeg yn ryfeddol o isel fel prin eu bod yn mesur cynnydd. O gyrraedd y targedau hynod isel hyn, mi allai rhai awdurdodau lusgo'u traed yn lle darparu at lefel y galw...
Dogfen ddefnyddiol yw'r Strategaeth. Mae'n dechrau’r broses o symud at ddarpariaeth gyfartal rhwng y ddau sector addysg yng Nghymru. Ond yn ngeiriau anfarwol Caryl Parry Jones: "wrth edrych arnat ti/ yn syllu arni hi/gwn mai fi yw yr ail feiolin".
Ambell i awgrym felly ar gyfer olynydd y Strategaeth - cryfhau targedi, sicrhau bod y galw yn cael ei fesur yn safonol mewn ardaloedd lle nad y Gymraeg yw prif iaith addysg ac esbonio categoriau ieithyddol ysgolion i rieni mewn ardaloedd lle mae yna ddewis rhwng y sectorau. Rhaid hefyd symud tuag at brosesau mwy uniongyrchol o ddefnyddio lleoedd gwag yn y sector addysg cyfrwng Saesneg i gyflenwi'r galw am addysg Gymraeg o fewn cyrraedd i gartrefi'r plant.
Mae blog Syniadau (http://syniadau--buildinganindependentwales.blogspot.com/2009/05/easing-way-for-expansion-of-wm.html) yn trafod penderfyniad Ysgol y Ffwrnais, Llanelli ac Ysgol Trimsaran i newid yr iaith addysgu i’r Gymraeg blwyddyn wrth flwyddyn. Awgrym Syniadau yw bod newid iaith ysgolion cymunedol yn raddol mewn ardaloedd lle mae darpariaeth addysg yn y ddwy iaith yn sicrhau eu dyfoldol nhw fel ysgolion llai ac yn osgoi’r broses hirwyntog o agor ysgolion cyfrwng Cymraeg newydd.
Cwestiwn ehangach y mae angen rhoi sylw iddo yn olynydd y Strategaeth yw sut i ddelio gyda'r gyfran o blant sydd yn cael eu colli i addysg Gymraeg wrth symud o un lefel addysgiadol i'r llall. Yn yr un modd, mae angen gwella effeithlonrwydd dysgu Cymraeg fel ail iaith. Nid tasg i’w rhoi i athrawon sy’n digwydd siarad Cymraeg ond pwnc penodol y mae athrawon angen hyfforddiant ynddo cyn ei ddysgu. Mae gan blant
gefndiroedd ieithyddol amrywiol a dim ond drwy ymateb i’r sbectrwm ieithyddol hynny y bydd modd creu siaradwyr Cymraeg hyderus.
Fel dywedodd y dyn pan ofynnwyd iddo sut i gyrraedd Dulyn, ‘if I were going to Dublin, I wouldn’t start from here’. Yma rydym ni fodd bynnag a bydd angen dycnwch ac ewyllys gwleidyddol cadarn i sicrhau bod y galw am addysg cyfrwng Cymraeg yn cael ei gyflenwi ac yn cryfhau a bod ysgolion Cymru y dyfodol yn creu cenedl wirioneddol ddwyieithog.
No comments:
Post a Comment