Cymru, Lloegr a'r Llwchwr

Cymru, Lloegr, a'r Llwchwr...





Helo! Croeso i’m blog newydd sy'n cymryd lle http://newyddionmyfanwy.blogspot.com/. Yma byddaf yn rhoi'r byd yn ei le o safbwynt y De Orllewin. Bydd rhai sylwadau yn fwy cyffredinol na’i gilydd ond canolbwyntio ar wleidyddiaeth cig a gwaed sydd yn effeithio yn uniongyrchol ar bobl o’m cwmpas i yw'r bwriad. Gwyntyllu fy marn personol y byddaf i fan hyn wrth gwrs!


Hi! Welcome to my new blog which has replaced http://newsmyfanwy.blogspot.com/. I'll be setting the world to right from the perspective of the South West. Some comments may be more general than others but my aim is to talk about everyday issues that directly affect people around me. Needless to say, the views expressed here will be purely mine.

Tuesday 27 July 2010

Educating Rhian…

Rita: Have they sacked you?
Dr. Frank Bryant: I made rather a night of it last night so they're giving me a holiday. Two years in Australia.
Rita: Did you bugger the Bursar?
Dr. Frank Bryant: Metaphorically
Educating Rita

Fredrick Hayek (not a man I like) coined the terms ‘knowledge economy’ to describe a system where information about anything is sold as a commodity. We can all remember the burgeoning in the 1990s of cross-over enterprises in landscaped obscurity around our universities. All grassy humps and low-slung buildings.

Where knowledge that has no immediately apparent economic value is seen a valueless, the barbarians have arrived at the gate. But there is a huge up-side to crossover research for nimble, clever nations like ours. Our own research-driven industries would offer powerful levels of control as Welsh people became essential to new technologies – not eminently sack-able from ill-paid and environmentally destructive jobs.

Some of these are already with us… In Llanberis, Euro-DPC developed medical testing kits that were good enough to attract the attentions of Siemens. More unusually, when they were bought out, not only did the company stay, but it expanded to make the most of local expertise! At Biopharm in Pontarddulais they’ve been breeding medical leeches for 20 years that are used worldwide in advanced surgery.

This month’s unveiling of the Welsh Government’s Economic Development Strategy has some important things to say about the failure of previous Labour administrations to jump start our economy. It also makes a break with the previous direction by focusing on funding research and development. But the publication of the strategy also throws into relief a huge problem in keeping and using our brain power and that is the tiny share of UK research council spending that our Universities receive.

There are 7 UK Research Councils that aim to promote good research that benefits the economy. So what does Wales gain? Of £700 million spent by the Medical Research Council last year, 2.2% was spent in Wales!

The issue is that that Research Council money is not subject to any mechanism that distributes it by head of population - or even, whisper it quietly – according to need…

Research money needs to be distributed to the most able researchers but it is also distributed to meet government priorities. We already have different priorities than England’s. So why should our Welsh institutions not bid for a proportion of public money to meet our priorities and build own economy?

If just the Medical Research Council’s money was subject to the Barnett formula, we would receive 5.6% of the total spend - £40 million last year alone! Compare that with the £60 million annual deficit that Welsh universities recently told the Welsh Affairs Select Committee that they face. I’m not suggesting that research money should be used for anything other than research, but we need fairness in allocating it or our Universities won’t be able to do serious research at all.

The need for fair funding for research is urgent. Swansea University’s supercomputer Blue C can make research faster and more powerful. It needs to be used to its full potential by talented local researchers in the next few years, before the technology is over-taken. But Swansea, like all our Welsh universities is fighting against a system that rewards previous success and that responds to priorities that aren’t necessarily our own.

Did we bugger the Bursar? I'd say it was the other way around.

Wednesday 21 July 2010

Her Catalwnia

Fel nifer mawr o genedlaetholwyr Cymraeg mae’n siwr, rwy’ wedi tybio ers
blynyddoedd bod cenhedloedd bychan Ewrop yn symud bron yn anorfod tuag at
hunanlywodraeth. Mae tybio ein bod yn deall hanes cyn iddo ddigwydd pob amser yn
beryglus. Fel ddywed Woody Allen "if you want to make God laugh, tell him your plans".

Yn dilyn referendwn ar bwerau i Senedd Catalwnia ym 2006, lluniwyd Statiwt
Cenedlaethol a’i dderbyn gan Seneddau Catalwnia a Sbaen. Ond byth ers hynny, bu
Llys Cyfansoddiadol Sbaen yn trafod y ddogfen. Diwedd Mehefin eleni,
penderfynwyd gwrthod darnau helaeth o’r ddogfen sy’n sail i Lywodraeth Catalwnia
ers pedair mlynedd. Diddymwyd rhai meysydd datganoledig a gwnaed newidiadau
arwyddocaol eraill.

Mae’r ddedfryd yn gosod yr iaith Catalan ar lefel is na’r Sbaeneg, yn gwrthod y
posibiliad o ddatblygu system cyfiawder annibynnol i Catalynia ac yn gosod
economi’r genedl yn ôl yn nwylo barus Sbaen.

Mae’r Catalwniaid yn bell iawn o dderbyn cwtogi ar eu rhyddid. Ac ychydig dros
wythnos yn ôl, gorymdeithiodd miliwn a hanner trwy Barcelona i fynnu eu hawliau
cenedlaethol. Cerddodd y dorf mwyaf i’r ddinas weld erioed tu ôl i faneri yn
datgan ‘rydym yn genedl’ a ‘ni sy’n penderfynnu’.



Dyma gam bras ymlaen i genedlaetholwyr Catalan ar adeg pan mae referenda lleol o
dros hanner miliwn yn dangos am y tro cyntaf bod cefnogaeth i annibynniaeth ar
yr un lefel a chefnogaeth unoliaethol i aros fel rhan o Sbaen.

Cam gwag o ran llywodraeth Sbaen oedd ceisio gwyro Catalwnia o’i llwybr at
ryddid. Ond mae’r weithred honno hefyd yn dangos i ni, pan fo buddiannau gwlad
fawr dan fygythiad, does dim byd anorfod yn y broses o ddatganoli. Diwedd y gan
yw’r geiniog. Mae’n sefyllfa cyfansoddiadol ni yn bur wahanol wrth gwrs. Ond
beth pe bai Cynulliad â hawl deddfu yn llwyddo i feddu ar ei hadnoddau naturiol
ac arfordirol fel y yr hawliwyd yn Senedd Prydain yr wythnos diwethaf?
http://www.dailypost.co.uk/news/north-wales-news/2010/07/14/queen-s-crown-estates-has-nicked-wales-natural-resources-says-hywel-williams-55578-26847724/

Hyd nes bo ‘franchises’ Cymreig y pleidiau gweidyddol Prydeinig yn dechrau
meddwl amdanyn nhw ei hunian fel sefydliadau ar wahân sy’n atebol i neb ond pobl
Cymru – allwn ni ddim fod yn hyderus y gwna nhw gerdded gyda ni I amddiffyn
buddiannau Cymru pan fo’n cefnau at y wal.

Wednesday 14 July 2010

Why South Wales West?

When you stand for election you become everyone’s business. Since May a lot of good people have offered me advice on what to do next. I’m really impressed, although just a little spooked, by the ability of some of our members to envisage seats won and regional list places gained in much the same way as moving chess pieces! But in reality it’s not that simple, particularly when if like me you have your feet firmly planted in our unique region of Wales and at the same time a strong urge and commitment to seek change soon and to serve the people now.

Within our lifetimes we will see Wales take a proper place among the nations of the world. I joined Plaid to be part of that great effort; to make sure that the nation we create is a just place with fairness, equality and prosperity at its heart. But without a strong enough sense of local accountability there is a danger that our government may give us the form of freedom without its substance

With the major Welsh parties backing a ‘Yes’ vote at the referendum, and even the Tories promising not to stand in the way, it is crucial that we in Plaid take the opportunity at the Welsh General Election to put our stamp on the next four years. Only by ensuring we have the strongest possible team at the Senedd can we ensure that the Wales being built in Cardiff Bay is the Wales that our people need and deserve. On local health services, on care homes and on the best education for our children, we must have strong new Plaid voices adding to those we already have there. The other parties headquartered in London aimlessly play the Welsh political game. We in Plaid have the vision for our country, the vision to ensure that equality, localism and community action is welded into the body of the new Wales. For Plaid, the next five years is about making sure that the extraordinary process of creating a new nation reflects and addresses the experiences and problems of our communities.

The current system of election is not the one we would choose. But it does enable sudden leaps forward when we win constituency seats, whilst we are also able to maintain a broad presence throughout Wales and grow more gradually. List members can have a crucial role in reality-proofing what we plan and do, so making sure that all our efforts are directly useful to our communities. At the same time, with a brief throughout the region, they can be the shock troops of change.

So, after a lot of thought I have decided what to do next. I’ll be putting my name forward for the South Wales West list for our Welsh general election in May 2011.

I know and understand South Wales West communities. I’m from Llanelli and stood as our candidate in the last UK general election. We did not win the seat. But in a difficult election for us throughout Wales, in Llanelli, significantly, we achieved a huge swing to Plaid and slashed Labour’s majority. I want to carry through that momentum, that appetite for change amongst our people, that growing support for Plaid.

I want a place in the Senedd to join in the serious job of creating Welsh law from the experiences of our communities and from the principles we share as a party. I want to help build the Plaid team, to ensure as a list member that the focus is on our policies and their practical application. There is too much to be done in the hard times ahead to be chasing headlines.

And there is also work to do in supporting the nationally-important campaign in the Neath constituency. The party needs to strengthen links between individual members and elected representatives across the region, draw members into activities and understand the perspectives of all its constituency parties.

In despair at the goings on in the one party East German state, the playwright Berthold Brecht once remarked wryly:

‘The Central Committee has lost confidence in the People. The People must be replaced!’

For decades government in Wales was like that too. But as part of the One Wales Government Plaid has already started opening windows and doors in Cardiff.

Yes we can sack individual politicians. And we certainly can’t afford or allow the development of a detached political class in Wales. But there is much more to be done, within Plaid and by Plaid. Our Government after the Election must be more for and more about people throughout Wales. For and about the people of Gwaun Cae Gurwen, Dyfnant and Pyle as well as those in Cardiff Bay.

Gorllewin De Cymru

Pan ydych chi’n sefyll mewn etholiad, mae eich busnes chi yn dod yn fusnes i bawb. Ers mis Mai, mae nifer o bobl wedi cynnig cyngor i mi ar beth i’w wneud nesa. Rwy’n rhyfeddu’n fawr ac yn arswydo braidd at allu rhai o’n haelodau i ragweld seddau a lleoedd ar y rhestrau rhanbarthol a enillir bron fel petaen nhw’n symud darnau mewn gêm o wyddbwyll! Ond y gwir yw nad yw e mor syml â hynny, yn enwedig pan eich bod chi fel fi â’ch traed wedi’u sodro’n sownd yn eich rhanbarth unigryw o Gymru a bod gennych chi ar yr un pryd awydd ac ymrwymiad cryf i geisio sicrhau newid yn fuan ac i wasanaethu’r bobl ‘nawr.

Yn ystod ein hoes, fe fyddwn yn gweld Cymru yn cymryd ei lle priodol ymhlith cenhedloedd y byd. Fe ymunais â Plaid i fod yn rhan o’r ymdrech fawr honno, i wneud yn siwr fod y genedl rydym yn ei chreu yn lle cyfiawn sy’n rhoi lle canolog i degwch, cydraddoldeb a ffyniant. Ond heb ymdeimlad digon cryf o atebolrwydd lleol mae yna berygl y gallai ein llywodraeth roi i ni y math o ryddid sydd heb sylwedd.

Gyda’r prif bleidiau yng Nghymru yn cefnogi pleidlais ‘Ie’ yn y refferendwm, mae’n hollbwysig ein bod ni yn y Blaid yn achub ar y cyfle yn Etholiad Cyffredinol Cymru i roi ein stamp ar y pedair blynedd nesa. Dim ond drwy sicrhau bod gennym ni’r tim cryfa posib yn y Senedd y gallwn ni sicrhau mai y Gymru sy’n cael ei chreu ym Mae Caerdydd yw’r Gymru y mae ein pobl ei hangen ac yn ei haeddu. O ran gwasanaethau iechyd lleol, cartrefi gofal a’r addysg orau i’n plant, rhaid i ni gael lleisiau newydd, cryf o blith Plaid fydd yn ychwnaegu at y rheini sydd gyda ni yno eisoes. Mae’r pleidiau eraill o’u pencadlys yn Llundain yn chwarae’r gêm wleidyddol Gymreig yn ddibwrpas. Mae gennym ni yn y Blaid weledigaeth ar gyfer ein gwlad, y weledigiaeth i sicrhau bod cydraddoldeb, brogarwch a gweithredu cymunedol yn dod yn rhan annatod o gorff y Gymru newydd. O ran Plaid, ei gorchwyl yn y pum mlynedd nesa yw gwneud yn siwr fod y broses hynod o greu cenedl newydd yn adlewyrchu profiadau a phroblemau ein cymunedau ac yn mynd i’r afael â nhw.

Nid yw’r system etholiadol bresennol yn un y byddem ni yn ei dewis. Ond mae yn ein galluogi i gymryd camau breision ymlaen pan fyddwn ni’n ennill seddau mewn etholaethau tra’i bod yn golygu hefyd y gallwn ni gynnal presenoldeb cyffredinol ledled Cymru a thyfu fesul dipyn. Gall aelodau ar y rhestr gymryd rhan hanfodol yn y broses o wneud yn siwr fod yr hyn rydyn ni’n ei gynllunio a’i wneud yn ymarferol a bod ein holl ymdrechion o ddefnydd uniongyrchol i’n cymunedau. Ar yr un pryd, gan gadw at yr un briff ledled y rhanbarth, fe allan nhw weithredu fel cyrchfilwyr i sicrhau newid.

Felly, ar ôl ystyried y mater yn ofalus, rwy’ wedi penderfynu beth i’w wneud nesa. Fe fydda i’n rhoi fy enw ymlaen ar gyfer enwebiad fel ymgeisydd rhestr Gorllewin De Cymru yn ein hetholiad cyffredinol yng Nghymru ym mis Mai 2011.

Rwy’n adnabod ac yn deall cymunedau Gorllewin De Cymru. Rwy’n dod o Lanelli a fi oedd ein hymgeisydd yn etholiad cyffredinol diwetha y DU. Wnaethon ni ddim ennill y sedd. Ond mewn etholiad anodd i ni ym mhob rhan o Gymru, yn Llanelli, yn arwyddocaol, fe lwyddon ni i sicrhau “swing” enfawr i Blaid Cymru ac i leihau mwyafrif Llafur yn sylweddol. Rwy’ eisiau parhau i gynnal y momentwm, yr awydd am newid ymhlith ein pobl, y gefnogaeth honno i Plaid sy ar gynnydd.

Rwy eisiau lle yn y Senedd i ymuno yn y dasg ddifrifol o greu cyfraith Gymreig sy’n deillio o brofiadau ein cymunedau ac o’r egwyddorion rydym yn eu rhannu fel plaid. Rwy’ eisiau helpu i adeiladu tim y Blaid, i sicrhau fel aelod rhestr fod y ffocws ar ein polisiau a sut i’w rhoi ar waith. Mae gormod i’w wneud yn y cyfodau anodd o’n blaenau i ddenu cyhoeddusrwydd drwy fod yn ddadleuol.

Ond mae gwaith i’w wneud hefyd i gefnogi’r ymgyrch yn etholaeth Castell-nedd sydd o bwys cenedlaethol. Mae angen i’r blaid gryfhau’r cysylliadau rhwng aelodau unigol a chynrychiolwyr etholedig ledled y rhanbarth, tynnu aelodau i mewn i weithgareddau a deall safbwyntiau pleidwyr ym mhob etholaeth ar draws y rhanbarth.

Mewn anobaith o weld y pethau oedd yn digwydd yng ngwladwriaeth unbleidiol Dwyrain yr Almaen, fe wnaeth y dramodydd Berthold Brecht y sylw coeglyd yma:

“ Mae’r Pwyllgor Canolog wedi colli hyder yn y Bobl. Rhaid newid y Bobl!”

Am ddegawdau, roedd llywodraeth yng Nghymru fel yna hefyd. Ond fel rhan o lywodraeth Cymru’n Un, mae Plaid eisoes wedi dechrau agor ffenestri a drysau yng Nghaerdydd.

Gallwn, fe allwn ni gael gwared â gwleidyddion unigol. Ac mae’n sicr na allwn ni fforddio na chaniatau i ddosbarth gwleidyddol ar wahân ddatblygu yng Nghymru. Ond mae llawer mwy i’w wneud, o fewn Plaid a chan Plaid. Rhaid i’n Llywodraeth ar ôl yr Etholiad fod yn fwy dros bobl a mwy ynghylch pobl ledled Cymru. Dros bobl Gwauncaegurwen, Dyfnant a’r Pil yn ogystal â thros y rheini ym Mae Caerdydd.

Tuesday 6 July 2010

Sick and disabled to work ‘despite their health condition’

Yesterday’s update from Jobcentre Plus throws light on a disturbing development in the Government’s plans for sick and disabled people.

Many of us will remember the thousands of fit workers parked on invalidity benefits (now there’s a telling phrase) to hide the impact of the mass closures on unemployment in the early 1980s. Of course only those who are sick and disabled should receive this support and where conditions might improve, assessments should be made with an emphasis on rehabilitation and recovery.

The emphasis in assessing people for sickness and disability benefits has long been on tasks that would be beyond the individual’s capacities. During its final term, the last Labour Government started to move the focus to tasks that the individual could undertake. Disabled rights groups sensed that behind the suggestion of empowerment, was an intention to coerce individuals into inappropriate work or to dock their benefits. Plaid MPs played an honourable role in forcing a U-turn on the excesses of that policy.

Yesterday’s update goes much further. It states that in assessing for sickness and disability benefits, ‘the focus will be on what an individual can do despite their health condition rather than simply what they are prevented from doing’.

Government Agencies will then accept that an individual is sick or disabled but will nonetheless expect them to work. This changes a fundamental principle of supporting the sick and disabled.

On my previous blog in reacting to the Labour’s proposed plans to scrap Attendance Allowance and review Disability Living Allowance, I asked where these jobs were mean to come from. At that time in Whitney, David Cameron’s constituency, there were 11 people on disability benefits for each job advertised while in Merthyr, there were 67 and in Llanelli there were over 20.

How many vacancies are there now for each person on disability benefits in Bridgend, Port Talbot and Llanelli? How many of these will be coerced into applying for jobs ‘despite their condition’ only to be passed over by recruiters? This is a clear attempt to withdraw support from those that need and deserve it. A ‘big society’? A pitiless and senseless one if we let them have their way.

Friday 2 July 2010

Gan mai fi yw yr ail feiolin...

Yn ôl ffigurau RhAG, mae 28% o rhieni yn Abertawe am ddanfon eu plant i ysgolion cyfrwng Cymraeg ac mae'r ffigwr yn neidio i 38% pe bai'r ysgol o fewn cyrraedd cymharol hawdd. Mewn ardaloedd yn y Gorllewin lle mae darpariaeth fwy helaeth o addysg Gymraeg dyw’r broblem ddim yn codi i’r un graddau ond yn Llanelli drefol lle roedd y galw am leoedd mewn un ysgol gynradd (fy alma mater i) dros ddwywaith yr hyn a ddarparwyd, mae diffyg cynllunio ar gyfer addysg Gymraeg lleol yn effeithio ar ddegau o deuluoedd bob blwyddyn gyda brodyr a chwiorydd yn cael eu gwahanu ac eraill yn colli’r cyfle am addysg Cyfrwng Cymraeg yn gyfan gwbl.

I ddychwelyd i Abertawe, mae'r galw am addysg Gymraeg yno ar ei uchaf yn Nhreforys (39%). Does dim darpariaeth cyfrwng Cymraeg yno o gwbl ac yn ôl y ffigurau diweddaraf, mae 106 o blant Treforys mewn ysgolion cyfrwng Cymraeg o fewn wardiau eraill y ddinas. Mae yna gynlluniau i sefydlu ysgol Gymraeg - ond un fydd yn derbyn 15 plentyn y flwyddyn yn unig gan gynyddu i hyd at 190. Er mawr ei hangen, hanner ysgol yw hon ac mi fydd yn diwallu'r angen yn lleol. http://www.rhag.net/storic.php?id=51

O ystyried y gwahaniaeth rhwng y galw a’r darpariaeth, yr un bydd yr hanesion yn Wrecsam a Chasnewydd lle mae’r awdurdodau lleol wedi dechrau asesu’r galw.

Yn ystod dadl deledu ddiwethaf ymgyrch etholiad Cynulliad 2007, trafodwyd sut i ddiwallu'r galw am Addysg Cyfrwng Cymraeg. Ymrwymodd Plaid Cymru i ddatblygu strategaeth genedlaethol ac roedd Llafur yn ystyried mai mater ar gyfer awdurdodau lleol yn bennaf oedd darparu lleoedd o fewn addysg cyfrwng Cymraeg... Bydd y safbwynt olaf yn codi gwen ymhlith rhieni Ysgol Treganna yng Ngorllewin Caerdydd sydd wedi colli'r cyfle am ysgol newydd diolch i ymyrraeth Carwyn Jones (http://oclmenai.blogspot.com/2010/05/helynt-treganna-mater-plwyfol.html).

Mae'r Blaid wedi sicrhau bod Strategaeth Addysg Cyfrwng Cymraeg wedi ei pharatoi.

Da o beth yw hynny. Mae'r strategaeth yn galw ar awdurdodau lleol i asesu'r galw am addysg cyfrwng Cymraeg ac ymateb yn gadarnhaol i'r galw. Mae hefyd yn galw ar awdurdodau lleol i sicrhau bod darpariaeth 14+ ar gael a dewis o bynciau galwedigaethol ar gael drwy'r Gymraeg.

Digon teg. Siom fodd bynnag yw'r ffaith nad oes amlinelliad o'r broses o gynyddu darpariaeth addysg Gymraeg ar unrhyw lefel. Does dim galw chwaith ar awdurdodau lleol i ddefnyddio'r mecanwaith safonol sydd wedi ei ddatblygu gan Fwrdd yr Iaith er mwyn asesu galw. Mae'r targedau ar gyfer plant sy’n cael eu profi trwy gyfrwng y Gymraeg yn ryfeddol o isel fel prin eu bod yn mesur cynnydd. O gyrraedd y targedau hynod isel hyn, mi allai rhai awdurdodau lusgo'u traed yn lle darparu at lefel y galw...

Dogfen ddefnyddiol yw'r Strategaeth. Mae'n dechrau’r broses o symud at ddarpariaeth gyfartal rhwng y ddau sector addysg yng Nghymru. Ond yn ngeiriau anfarwol Caryl Parry Jones: "wrth edrych arnat ti/ yn syllu arni hi/gwn mai fi yw yr ail feiolin".

Ambell i awgrym felly ar gyfer olynydd y Strategaeth - cryfhau targedi, sicrhau bod y galw yn cael ei fesur yn safonol mewn ardaloedd lle nad y Gymraeg yw prif iaith addysg ac esbonio categoriau ieithyddol ysgolion i rieni mewn ardaloedd lle mae yna ddewis rhwng y sectorau. Rhaid hefyd symud tuag at brosesau mwy uniongyrchol o ddefnyddio lleoedd gwag yn y sector addysg cyfrwng Saesneg i gyflenwi'r galw am addysg Gymraeg o fewn cyrraedd i gartrefi'r plant.

Mae blog Syniadau (http://syniadau--buildinganindependentwales.blogspot.com/2009/05/easing-way-for-expansion-of-wm.html) yn trafod penderfyniad Ysgol y Ffwrnais, Llanelli ac Ysgol Trimsaran i newid yr iaith addysgu i’r Gymraeg blwyddyn wrth flwyddyn. Awgrym Syniadau yw bod newid iaith ysgolion cymunedol yn raddol mewn ardaloedd lle mae darpariaeth addysg yn y ddwy iaith yn sicrhau eu dyfoldol nhw fel ysgolion llai ac yn osgoi’r broses hirwyntog o agor ysgolion cyfrwng Cymraeg newydd.

Cwestiwn ehangach y mae angen rhoi sylw iddo yn olynydd y Strategaeth yw sut i ddelio gyda'r gyfran o blant sydd yn cael eu colli i addysg Gymraeg wrth symud o un lefel addysgiadol i'r llall. Yn yr un modd, mae angen gwella effeithlonrwydd dysgu Cymraeg fel ail iaith. Nid tasg i’w rhoi i athrawon sy’n digwydd siarad Cymraeg ond pwnc penodol y mae athrawon angen hyfforddiant ynddo cyn ei ddysgu. Mae gan blant
gefndiroedd ieithyddol amrywiol a dim ond drwy ymateb i’r sbectrwm ieithyddol hynny y bydd modd creu siaradwyr Cymraeg hyderus.

Fel dywedodd y dyn pan ofynnwyd iddo sut i gyrraedd Dulyn, ‘if I were going to Dublin, I wouldn’t start from here’. Yma rydym ni fodd bynnag a bydd angen dycnwch ac ewyllys gwleidyddol cadarn i sicrhau bod y galw am addysg cyfrwng Cymraeg yn cael ei gyflenwi ac yn cryfhau a bod ysgolion Cymru y dyfodol yn creu cenedl wirioneddol ddwyieithog.